Kies de matras en hoofdkussens die bij jou passen: harde of zachte matras, dun of dik hoofdkussen…

Ook fris beddengoed werkt slaapbevorderend. Probeer  je beddengoed wekelijks te verversen. Zo vermijd  je huisstofmijt en voorkom je een muffe zweetgeur in je lakens.

Voldoende zuurstof in je kamer verhoogt je slaapkwaliteit. En als je studeert op je kamer, bevordert dit ook het studeren.

De ideale temperatuur voor een slaapkamer varieert tussen de 16° en 20°C.

Nog een reden om dagdagelijks de kamer te verluchten. 

Een muffe geur bevordert je slaap niet.

Vermijd onfris ruikend wasgoed of een dominante geurkaars.

Maak van je kamer een plaats waar het fijn is om te vertoeven.

Een blaffende hond, piepende rolluiken of een tikkende wekker kunnen je uit je slaap houden.

Verstoort je snurkende bedgenoot je slaap? Bespreek dit met je partner. Want niets is zo slecht voor je slaap – en dus voor je gezondheid – als chronisch slaapgebrek. Raadpleeg eventueel een arts om te bekijken wat voor jullie de mogelijkheden zijn.

Val jij toch gemakkelijker in slaap met wat stiller achtergrondgeluid of -muziek? Dat kan. Dan is het een kwestie van zoeken naar welk geluid of welk muziek je voorkeur uitgaat… en de decibels in de gaten houden!

Maak het zo donker mogelijk. Als het donker wordt, maakt je lichaam het hormoon melatonine aan. Licht onderbreekt de productie van deze stof en maakt je wakker.

Moet je ’s nachts naar het toilet? Probeer het ook dan zo donker mogelijk te houden en vermijd felle verlichting.

TV, smartphone, GSM, laptop zijn toestellen die je brein aan het werk houden, waardoor je minder gemakkelijk in ‘slaapmodus’ geraakt.

Je laptop of smartphone produceren blauw licht. Dit licht maakt je extra gevoelig om wakker te worden.

Neem bij voorkeur ‘papieren’ lectuur en doe een nachtlampje aan. Dit is beter dan het blauwe licht op je laptop of smartphone.

Vermijd werken vanuit je bed. Je bed dient om te rusten en te slapen. Als je ‘wakkere’ activiteiten en ‘slaapactiviteiten’ op eenzelfde plek uitvoert, dan raakt je dag-nacht-systeem (ook wel circadiaans ritme genoemd) in de war.

Het is beter om te werken op één bepaalde plek en te slapen op een andere. Dat mag in dezelfde ruimte zijn. Maar je bed is geen werkplek.

Een oase van rust… Fris beddengoed, een zuurstofproducerende plant, een opgemaakt bed, … kunnen het verschil maken.

Vermijd rommel en wanorde.

Zorg ervoor dat je kamer een aangename, slaapvriendelijke plek is waar je naartoe wil, ipv een onaangename, muffe, aftandse plek die je wil vermijden.

Regelmaat zorgt voor houvast en je systeem (lichaam en geest) houdt daar van. Zo bouw je voorspelbaarheid in, en je brein gaat daar op anticiperen.

Dus wanneer jij je pyjama aantrekt, de verlichting dimt en een kruidenthee neemt, dan weet jouw brein op de duur dat het weldra bedtijd is.

Dit is wat een gemiddelde volwassene nodig heeft om in de ochtend uitgeslapen te zijn. Tijdens een gezonde nachtrust heeft je systeem voldoende tijd om fysiek te recupereren en mentaal al je indrukken en ervaringen te verwerken.

Er zijn mensen die zeggen dat ze voldoende hebben aan enkele uren slaap per nacht. Vaak overschatten ze zichzelf en bouwen ze zo een chronisch slaaptekort op.

Bewaak een duidelijk onderscheid tussen ‘slaaptijd’ en ‘wakker zijn’. Dat helpt je systeem om in de juiste modus te geraken.

Deze producten houden je wakker. Alcohol mag dan een verdovend effect hebben (sommigen voelen zich sneller moe daardoor), het verstoort je slaappatroon.

Probeer ’s avonds niet te laat te eten. Laat eten houdt je metabolisme actief, waardoor je moeilijker in slaapmodus geraakt.

Niks mis met ’s avonds nog een inspannende activiteit. Maar laat een ‘buffer’, een periode van rust, van minstens één uur tussen die activiteit en het slapengaan.

Na een inspanning (bv. avondwandeling, etentje met vrienden,… ) ben je vaak nog een tijdje alert of voel je je actief. Daardoor ervaar je op dat moment te weinig slaapdruk.

De enige uitzondering hierop is seks! Dit bevordert de nachtrust.

Hier kan je dezelfde redenering volgen. Als je blijft werken (voor school of voor je job) tot vlak voor je gaat slapen, bemoeilijkt dat je slaapmodus.

Het is dus een goed idee om na het studeren of wanneer je de laptop dichtklapt ’s avonds, nog even een muziekje op te zetten, TV te kijken, een boek te lezen, een babbeltje te doen met je kot- of huisgenoten,… Zo krijgt je slaapdruk de kans om je moe te maken.

Regelmaat helpt je systeem om in slaapmodus te geraken. Bv. pyjama aan, kopje kruidenthee en nog even TV kijken…

Zo creëer je voorspelbaarheid: Je brein onthoudt dit en zal er na verloop van tijd op anticiperen.

Vermijd slapen in knellende of krappe nachtkledij. Dit bevordert de nachtrust niet.

Hoe rustiger je bent vlak voor je gaat slapen, hoe groter de kans op een goede nachtrust. Breng jezelf in ‘slaapmodus’.

Pieker je vaak in bed? Noteer je piekergedachten dan op een papiertje en pak het probleem de volgende dag aan.

Geef je over aan je slaap.

Je systeem houdt van regelmaat en routine. Dit geeft voorspelbaarheid en vergt op de duur minder energie.

Ook dit draagt bij aan regelmaat en voorspelbaarheid. Hierdoor kan de ochtend vlotter verlopen.

Bv. opstaan, douche, ontbijt, krant lezen, hond uitlaten…

Zo ervaart je systeem (lichaam en geest) een duidelijker onderscheid tussen ’tijd om te slapen’ en ’tijd om wakker te zijn’. Dat bevordert je slaap ’s nachts.

Moet je vandaag de deur niet uit? Draag dan gerust een comfortabele outfit, maar vermijd om de ganse dag in je pyjama rond te lopen.

De meeste mensen zijn in de ochtend niet meteen kiplekker! Neem gerust eerst een douche, ontbijt… voor je actief in gang schiet.

Actief zijn en inspannende activiteiten uitvoeren maken je moe. Je hebt energie verbruikt en verhoogt zo je slaapdruk.

Een grote slaapdruk bevordert het inslapen en de kans op een goede nachtrust.

Zeker zo belangrijk is een goede afwisseling tussen inspanning (actieve momenten) en ontspanning (passieve momenten).

Dat brengt je in balans, en dat heeft een gunstige invloed op je slaappatroon.

Een goede afwisseling tussen binnen de gezelligheid opzoeken en naar buiten trekken (licht, lucht en beweging) zorgt voor evenwicht.

Mensen die dit evenwicht bewaren, slapen doorgaans beter en kunnen beter om met hun stress.

Afwisseling zorgt ervoor dat je mentaal in balans blijft. Mensen die in balans zijn, slapen doorgaans beter.

Mensen die stressbestendig zijn en hun piekeren kunnen omzetten in productief denken, hebben een betere nachtrust dan extreme piekeraars.

Voel je je ’s avonds niet moe? Misschien ga je te vroeg slapen? Of slaap je teveel?

Als je onvoldoende moe bent, is het moeilijk om de slaap te vatten.

Probeer eens een (half) uurtje later te gaan slapen. Misschien helpt dat om je slaapdruk te vergroten.

Probeer wel 7-8u slaap te behouden.

Wens je een medische blik op je slaapmoeilijkheden, neem dan contact op met je huisarts.

Merk je dat je naar aanleiding van deze module en je slaapmoeilijkheden, nog met vragen zit of nood hebt aan een babbel, aarzel dan niet om mij te  contacteren voor een online gesprek op kathleen@hulptraject.be.

Bamberger, Christophe. Beter slapen in 7 stappen. Praktische tips en adviezen voor een betere nachtrust. Deltas (2018)

Kruit, Aline. Slapen is niets doen. Lucht BV (2021)

Laureys, Steven. Het no-nonsense slaap boek. Borgherhoff-Lamberigts (2022)

Walker, Matthew. Slaap. Nieuwe wetenschappelijke inzichten over slapen en dromen. De Geus (2018)

Welkom bij dit online traject “Mijn hoofd zit vol!”.

In mijn praktijk als psychotherapeut, zie ik dagdagelijks mensen die te kampen hebben met bezorgdheden, die hun gedachten niet op een rijtje krijgen, of ingrijpende ervaringen moeilijk verwerkt krijgen. Concreet kan dat gaan van stress, slaapproblemen, burn-out, familiale of relationele moeilijkheden, eenzaamheid, tot een onverwerkt rouwproces.

Mensen zeggen wel eens “Mijn potje zit vol.” Wat hebben al deze mensen doorgaans gemeen? Extreem piekergedrag en het gevoel dat hun hoofd vol zit. En daar biedt dit traject een antwoord op.

Merk je dat je na het volgen van deze online module toch gebaat zou zijn met extra professionele ondersteuning, aarzel dan niet om een vertrouwenspersoon, huisarts, psycholoog of psychotherapeut te contacteren. Zij bieden een luisterend oor en kunnen je als dat nodig is doorverwijzen.

In deze module worden 5 concrete handvaten of tips aangeboden waarmee je gemakkelijk zelf aan de slag kan. Elk hoofdstuk bevat 1 concrete tip, aangevuld met relevante achtergrondinformatie of een eenvoudige handleiding. Telkens wordt afgerond met een toepassing of oefening.

Je bent vrij om deze oefening wel of niet uit te voeren, maar het is zeker een aanrader. Want hoe meer je bewust omgaat met een concrete tip, hoe beter je het zal onthouden.

Dit is een overzicht van de hoofdstukken:

• Je gedachten op een rijtje
• Belangrijk of dringend
• Niet moeten maar willen
• Geen doelen maar intenties
• Ik wil… dus ik ga…

Of je nu scholier bent, student, pas afgestudeerde, jonge werknemer, niet meer zo jonge werknemer, alleenstaande moeder, gezinshoofd, of wijze senior… je haalt vast enkele bruikbare handvaten uit dit traject.

Ook na het volgen van dit traject zal je nog kopzorgen hebben, keuzestress ervaren, te kampen krijgen met heftige emoties of ingrijpende situaties. Maar je zal beter weten…

• wat te doen om te vermijden dat je hoofd vol geraakt
• en je zal beter weten hoe je je hoofd kan leegmaken.

Soms lijkt het één grote warboel in je hoofd. Veel gepieker. Keer op keer dezelfde gedachten die door je hoofd gaan.

Of je merkt dat je gedachten van het ene op het andere springen, waardoor je niet productief kan nadenken of beslissingen kan nemen.

Herken je ze, deze piekergedachten?

• Als er toen niet dat was gebeurd, dan had ik nu niet…
• Hadden we niet beter dat gedaan, dan was het nu zeker anders gelopen…?
• Pak ik het zo goed aan? Of doe ik beter dat? Of nee, toch beter zus of zo…

Door woorden te geven aan je gedachten, ga je automatische je gedachten structureren.

Dan krijg je alles meer op een rijtje in je hoofd.  En zo raakt je hoofd minder ‘overvol’.

Als het lukt om je gedachten beter te structureren, dan kan je beter onderscheid maken tussen datgene …

• wat wel en niet belangrijk is
• wat hoofdzaak en bijzaak is
• waar je veel en weinig aandacht aan wil besteden
• waarop je wel en geen invloed hebt.

Je kan je gedachten omzetten in woorden op een verbale of mondelinge manier. Dit kan je doen door te praten, te brainstormen, luidop na te denken…

Zoek een gesprekspartner die je kan vertrouwen, en die jou ernstig neemt. Een gesprekspartner is als het ware een klankbord: hij of zij kan luisteren en kan oprechte feedback geven.

Een gesprek biedt niet altijd meteen de oplossing van een probleem, maar kan wel voor opluchting zorgen. Mensen zeggen wel eens ‘er valt precies al een hele last van mijn schouders’.

Misschien kan je terecht bij…

• een klasgenoot
• een collega
• de buurvrouw
• je broer of zus
• iemand van je ouders
• de vertrouwensleerkracht
• je trainer
• de huisarts
• een psychotherapeut
• …

Je gedachten verwoorden kan ook schriftelijk door op te schrijven of schematiseren (bv dagboek, mindmapping, lijstje, gedicht of liedje schrijven…).

Zo maak je automatisch gemakkelijker het onderscheid tussen:

• wat wel en niet klopt voor jou
• wat je wel en niet wil bereiken
• wat je wel en niet wil zeggen
• wat meer of minder belangrijk is voor je
• …

Misschien ben jij een creatieveling, met een eerder artistiek brein? Helpt het jou om je gedachten vorm te geven op een andere expressieve manier?

Mogelijk is dansen of schilderen of muziek maken of… jouw manier om je gedachten op een rijtje te krijgen en om je uit te drukken?

Piekeren is menselijk, dus iedereen doet het wel eens. Maar soms kan gepieker je gedachten zó in beslag nemen dat het een last wordt. Dat het een negatieve invloed heeft op je humeur, op je concentratie, op je geheugen, op je prestaties… Je gedachten draaien in cirkeltjes, en in je brein passeren telkens weer dezelfde scenario’s. En het lukt je niet om tot actie over te gaan. Deze chaos in je hoofd geeft innerlijke onrust en kan extreem vermoeiend zijn.

Piekergedachten situeren zich vaak in het verleden of in de toekomst (of in beiden!). Dat betekent dat je met je brein…

OFWEL

• te vaak, te lang,
• in het verleden blijft hangen, of niet kan loslaten,
• in die mate dat het somberheid of zelfs depressiviteit kan teweegbrengen,
• want je beseft dat je het verleden niet kan veranderen.

OFWEL

• te vaak, te lang,
• vooruitblikt of wil plannen of anticiperen op dingen,
• in die mate dat het voor angst en soms zelf paniek kan zorgen,
• want je beseft dat je niet alles onder controle kan hebben.

Roep je piekergedachten een halt toe door je aandacht op het heden te richten. Dan zet je je gepieker om in een productief denkproces, dat gericht is op actie, op knopen doorhakken, op het probleem aanpakken, op iets uitproberen, of een beslissing nemen.

Datgene waar je niet zeker van bent of waarop je geen invloed hebt, dat zet je in gedachten even aan de kant. Je richt je aandacht op datgene wat jij wel in de hand hebt, op datgene wat jij zelf wel kan doen of proberen. Zo help je je brein om je gedachten te structureren, om je gedachten beter op een rijtje te krijgen.

Je gepieker omzetten in een productief denkproces, doe je in 3 stappen. Zeg tegen jezelf (desnoods luidop!):

STAP 1:  Halt!

Mijn gedachten draaien weer in cirkeltjes.

Stop!

STAP 2:  Wat kan ik nu doen?

Waarop heb ik wél invloed en waarop heb ik géén invloed?

Waarvan ben ik zeker?

Wat kan  IK er NU aan doen (op korte termijn: nu, vandaag, morgen…)?

Welke logische eerste stap kan ik nu zetten, met de middelen waarover ik nu beschik (kennis, energie, financiële middelen…)?

Wat heb ik hierbij nodig?

Wie heb ik hierbij nodig?

STAP 3:  Ik ga…

Ik ga nu, vandaag of morgen…

Ik ga nu, vandaag of morgen niet meer…

Ik doe nu, vandaag of morgen…

Ik doe nu, vandaag of morgen niet meer…

Een eenvoudig voorbeeld, ter verduidelijking:

Was ik maar niet zo gemeen geweest tegen mijn vriendin, dan hadden we die ruzie niet gehad en waren we nog steeds bevriend en had ik me nu niet zo eenzaam gevoeld, want dan kon ik tegen haar vertellen over…

Stop!

Die ruzie kan ik niet ongedaan maken. Wat kan ik wel doen? En wat wil ik wel doen? Ik wil me eigenlijk wel verontschuldigen voor mijn harde woorden. Misschien is het een idee om haar een mailtje te sturen.

Oké, ik stuur haar vanavond als ik thuis ben een mailtje. En dan afwachten hoe ze zal reageren.

Soms zit je hoofd vol met duizend-en-één dingen die je nog te doen hebt; taken op korte termijn (vandaag, morgen…) en taken op lange termijn (volgende maand, volgend jaar…).

Zolang een taak niet gedaan is, blijft dit sluimerende aandacht van je brein vergen.

Zolang iets niet afgerond is, blijft dit je (bewust of onbewust) bezig houden in je hoofd, blijft dit energie vergen, kan dit je spanning en stress geven.

Je kan je hoofd leeg maken als je een taak vervult hebt.

Je zal al vaak gedacht hebben dat álles doen niet haalbaar is.  En zeker niet meerdere taken op éénzelfde moment!

Dus je wil selecteren! Bepaal waar je op dát moment je tijd en energie wél en niét in steekt.  Dat kan door prioriteiten te stellen. 

Hoe doe je dat? De Eisenhouwer theorie kan je daarbij helpen.

◻    Wat belangrijk én dringend is, daar geef je prioriteit aan.

Dit is dus een kwestie van meteen DOEN.

Voorbeelden:

• Taak wiskunde die tegen morgen af moet zijn
• Artikel dat je moet schrijven en indienen tegen deze avond
• Na het werk bij de apotheek medicatie halen voor je zieke zoon

◻    Wat belangrijk is, maar niet dringend, dat kan een beetje wachten. Maar mag niet uit het oog worden verloren.

Dus dit is een kwestie van PLANNEN.

Voorbeelden:

• Paper indienen tegen volgende maand
• Eerste fase van een project dat tegen volgende week rond moet zijn
• Afspraak maken bij de tandarts

◻    Is een taak dringend, maar niet belangrijk (voor jou), dan gaat dat vaak om taken die voor anderen wel belangrijk kunnen zijn.

Dit zijn taken die je kan DELEGEREN of TUSSENDOOR doen.

Voorbeelden:

• Je moeder zegt dat je ‘dringend’ je kamer moet opruimen.
• Feesttoeters kopen tegen verjaardagsfeestje morgen
• De planten op je bureau water geven.

◻  Wanneer een taak minder belangrijk is en ook niet dringend, geef er dan de laagste prioriteit aan. Dit doe je dus enkel wanneer er tijd over is.

Ofwel doe je dit ALS LAATSTE… ofwel… misschien een taak om te VERGETEN…?

Voorbeelden:

• Netflix kijken
• TikTok bekijken
• Op je werk iets online opzoeken voor je ouders

Vermijd om te spreken in termen van “moeten”.  Je zet jezelf hierbij erg onder druk. Hoe meer je van jezelf “moet”, hoe hoger je de lat legt. En hoe hoger de lat ligt, hoe lager je kan vallen en hoe meer stress je ervaart. Zo vergroot je dus zelf het risico op een gevoel van falen en faalangst.

Ik moet tegen morgen 10 pagina’s lezen!

Ik moet tegen vanavond nog die 3 taken vervuld hebben!

Ik moet geslaagd zijn voor dat examen!

Ik moet vandaag de badkamer nog gepoetst hebben!

Ik moet die job hebben!

Ik moet nog in de winkel geraken voor 18u!

Onze ploeg moet winnen!

Het is beter om te spreken in termen van “willen”.  Als je spreekt vanuit “willen” dan bedoel je eigenlijk hetzelfde als bij “moeten”. Maar je zet jezelf minder onder druk.  Je ervaart meer comfort en je voelt jezelf minder in het nauw gedreven als het moeilijk loopt.  Oefen hiermee en corrigeer jezelf.

Ik wil tegen morgen 10 pagina’s gelezen hebben.

Ik wil vanavond graag die 3 taken vervuld hebben.

Ik wil heel graag slagen voor dat examen.

Ik zou willen dat ik de badkamer vandaag nog gepoetst krijg.

Ik wil die promotie heel graag.

Ik wil na mijn werk nog graag langs de winkel rijden.

Ik wil dat onze ploeg deze wedstrijd wint.

Niks mis met het vooropstellen van doelstellingen of uitdagingen. Maar het niet behalen van je doelstellingen kan een gevoel van falen teweegbrengen.  Zeker als je voor jezelf de lat te hoog legt. Perfectionisten leggen de lat vaak te hoog. Immers, hoe hoger de lat ligt, hoe lager je kan vallen…

Bij het bepalen van doelstellingen ben je vaak teveel gefocust op het behalen van een resultaat. Je wil een resultaat of uitkomst onder controle krijgen.

Bijvoorbeeld:

• Ik wil een goed punt voor het groepswerk van Nederlands.
• Ik wil een goede evaluatie voor ons project.
• Ik wil dat ons concert een spetterend succes wordt.
• Ik wil droog op mijn werk geraken.
• Ik wil dat de groep mij sympathiek vindt.
• Ik wil mijn partner gelukkig maken.

Verschillende factoren hebben een invloed op het behalen van dat resultaat. Hoe graag je ook grip wil hebben op die factoren (wat een ander doet, de omstandigheden…), je hebt ze niet onder controle.

Immers, wat een ander doet heb je niet in de hand. Hoe vlot de ander werkt, hoe ervaren de ander is, hoe gemotiveerd de ander is, dat heb je niet in de hand.

Evenmin heb je de omstandigheden waarin je moet werken of handelen onder controle (beschikbare tijd, aantal medewerkers, budget, tegenslag, weersomstandigheden, …).

Of je groepsgenoten of collega’s hun bijdrage leveren, zich evenveel inzetten als jijzelf, dat heb je niet onder controle.

Of je leerkracht of projectleider beschikbaar is om vragen aan te stellen, dit heb je niet in de hand.

Of er niks mis zal lopen met de micro’s en de belichting, dat heb je niet in de hand.

Of het gaat regenen, dat heb je niet in de hand.

Of anderen jouw humor leuk vinden, dat heb je niet in de hand.

Of je partner ernstig ziek wordt, dat heb je niet onder controle.

Beter is het om intenties of voornemens te formuleren, en maak het concreet. Immers, je hebt wél in de hand wat jijzelf doet.

Bijvoorbeeld:

• Ik wil mijn best doen voor dit project. Ik ga mijn bijdrage leveren en de deadlines respecteren. En ik ga proberen mijn groepsgenoten te motiveren.
• Ik neem mezelf voor om mijn best te doen voor Wiskunde. Dus ik ga vanavond de les van vandaag overlezen.
• Ik neem het zekere voor het onzekere, en neem een paraplu mee.
• Als de apparatuur uitvalt door een stroompanne, dan zingen we gewoon zonder. We zorgen ervoor dat we onze teksten goed ingeoefend hebben.
• Of ze me leuk gaan vinden, dat weet ik niet. Ik ga gewoon vriendelijke zijn tegen iedereen en me amuseren.
• Of wij voor altijd samen gelukkig zullen zijn, dat weet ik niet. Maar ik wil mijn partner vandaag wel blij maken met een leuke verrassing.

Je weet nu dat aan het willen bereiken van een doelstelling, een intentie vooraf gaat. Je weet ook hoe je een intentie kan formuleren. En je weet dat je best meer aandacht schenkt aan die intentie dan aan het resultaat. Je weet dus eigenlijk al veel!

Je kan nog een stap verder gaan: Maak je voornemens concreet.

Aan een duidelijke en concrete actie of taak kan je gemakkelijker beginnen, dan aan een vaag voornemen.

Dus steek die handen uit de mouwen!

Bijvoorbeeld:

• Ik wil mijn best doen voor Wiskunde. Dus ik ga vanavond een samenvatting maken van de les van vandaag.
• Ik wil de stapel was aanpakken. Dus ik ga na de lunch de witte was sorteren en een wasmachine opzetten.
• Ik wil die overvolle mailbox aanpakken. Dus ik straks om 16u een uurtje mails lezen en beantwoorden.
• Ik wil mijn partner blij maken. Dus ik ga morgen zorgen voor een lekker en uitgebreid ontbijt.

Iets afwerken = terug ruimte in je hoofd

Zolang een taak niet afgerond is, blijf je spanning of interne onrust behouden hierover. Een vorm van sluimerende, knagende spanning die je blijft voelen zolang een taak niet afgerond of afgewerkt is. Mensen die uitstelgedrag vertonen (die vervelende taakjes gemakkelijk uitstellen), kennen dit gevoel zeer goed.

Je brein houdt van taken die afgewerkt zijn. 

Wat afgewerkt is, mag als het ware je brein of je geheugen verlaten.  Je moet er niet meer aan denken, want het is afgehandeld.  Zo komt er terug ruimte vrij in je hoofd.

Lukt het niet om iets af te werken, of ergens aan te beginnen? Maak voor de jou de eerstvolgende stap of actie zo klein, zo bevattelijk, zo realistisch, zo haalbaar mogelijk. Lukt een grote sprong niet? Maak dan kleine pasjes.

Je bent nu doorheen dit online traject. Hopelijk heb je uit de aangereikte handvaten, enkele bruikbare tips kunnen halen. Tips die je in je dagdagelijkse leven kan toepassen, en waar je resultaat van kan behalen!

Dit traject is nu afgerond. Je hebt dat mooi volgehouden! Weer iets wat volbracht is en wat je kan afvinken van je to do-lijstje. Nu het bekijken van deze online module achter de rug is, vergt het geen aandacht meer van je. Dat betekent dus terug meer ruimte in je hoofd.

Ik wens je van ganser harte veel succes toe met het toepassen van wat je hieruit haalde!

Wil je nog meer tips of handvaten die je kunnen helpen bij het leren loslaten? Deel 2 van “Leren loslaten” biedt je vast nog meer inspiratie!

Heb je naar aanleiding van deze module nood aan een luisterend oor en een babbel, aarzel dan niet om mij te contacteren voor een online gesprek via kathleen@hulptraject.be.

Beschuyt, Peter – Massa, Katrien. Waarom ben ik zo moe? Het enige boek dat ervoor zorgt dat je meer grip krijgt op je energie. Borgerhoff & Lamberigts (2021)

Brown, Brené. Sterker dan ooit. De wijsheid van vallen en opstaan. Bruna Uitgevers BV (2015)

De Wachter, Dirk. Vertroostingen. Lannoo Campus (2023)

Hendrickx, Marcel. Zeg me dat ik oké ben. Over perfectionisme en bevestigingsdrang. Manteau (2016)

Keirse, Manu. Helpen bij verlies en verdriet. Lannoo (2017)

Maex, Edel. Mindfulness. In de maalstroom van je leven. Lannoo (2006)

Mayer, Heike. Leren loslaten. Tips en technieken om gepieker tegen te gaan en innerlijke rust te vinden. Deltas (2016)

McGee, Paul. Ophouden met piekeren. Deltas (2012)

Mouton, Nina. Zelfzorg is het begin van alles. Lannoo (2023)

Voor alle 52 weken van een jaar, krijg je een zin, stelling, spreuk, citaat, quote, fragment… gepresenteerd, soms met wat humor, soms ernstig, soms filosofisch… Die 52 stukjes tekst zijn telkens gekoppeld aan wat achtergrondinformatie en enkele vragen.  Om bij stil te staan, een zelfreflectie, een inspiratiemomentje, om je veerkracht een beetje te vergroten… of net dat laatste duwtje in de rug dat je nodig hebt om iets te beslissen of ondernemen.

Je bepaalt zelf of je alle weken in één trek doorloopt, of echt wekelijks de tijd neemt om een spreuk te lezen en in je op te nemen. In dit laatste geval, kies bij voorkeur een vaste dag, dat geeft wat routine en houvast. En je kan telkens reflecteren over jouw afgelopen week, of fantaseren over de week die voor de boeg staat. Wat jou het beste past. Wanneer je even tijd hebt, of juist om even tijd voor vrij te maken.

Dirk De Wachter

Uit Vertroostingen

Deze Belgische psychiater en hoogleraar, verwierf faam bij het grote publiek met zijn eerste boek Borderline Times (2012). Eén van zijn inspiratiebronnen is de filosoof  Emmanuel Levinas.  Naar aanleiding van gezondheidsproblemen schreef hij zijn meest recente boek Vertroostingen (2022), waaruit dit een fragment is. De Wachter spreekt over het belang van de nabijheid van mensen, en hij leert ons dat lastigheid een onderdeel van het leven is.

Hoe vaak overkomt het je niet dat mensen vragen, vriendelijk en goedbedoeld, ‘Hoe gaat het met je?’, waarna je geheel sociaal wenselijk antwoordt met ‘Goed goed goed, druk druk druk!’. Heel anders voelt het als iemand je, geheel open en oprecht, vraagt hoe het écht met je gaat.

Met wie kan jij een open gesprek hebben? Een gesprek waarin je je gehoord en begrepen voelt?

Ruth Becquart

Deze Vlaamse actrice speelt zowel theater als in televisieseries. Misschien ken je haar uit de serie Clan, waarin ze Goedele, één van de vijf zussen speelde. Ook heeft ze rollen in enkele langspeelfilms op haar palmares staan.

Emoties zijn een uiting van een innerlijke belevingswereld. Mensen hebben 8 basisemoties: angst, boosheid, verdriet, blijdschap, liefde,  verbazing/verrassing, schaamte/schuld, walging.  We spreken van basisemoties (of primaire emoties), omdat de gezichtsuitdrukking universeel is. Ze bestaan in alle culturen. Emoties kunnen opgeroepen worden door een concrete situatie.

Bijvoorbeeld:

• Iemand doet iets aardigs voor je, en dat maakt je blij.
• Iemand maakt een gemene opmerking, en dat kan je boos maken.

Maar soms overkomt een emotie je, of ben je je niet bewust van de aanleiding. Je staat vrolijk en goedgezind op, vanzelf, zomaar. Of je hebt een verdrietige dag, zonder directe aanleiding.

Via emoties geef je anderen een kijk in je binnenkant, je belevingswereld. Die binnenkant wil je soms beschermen, dus verstop je die emoties soms. Maar evengoed voel je je soms overmand door een heftige emotie of blijf je er (te) lang in vasthangen. Emoties kunnen heftig en complex zijn.

Hoe ga jij om met blijdschap, met verdriet of boosheid?

Ben jij goed in het verstoppen van emoties? Of kan jij je binnenkant gemakkelijk tonen aan anderen? 

Kan jij soms ook overmand geraken door je emoties? Of heb jij ze altijd onder controle?

Augustinus

Augustinus van Hippo leefde in de 4e eeuw en was theoloog, filosoof, kerkvader en bisschop. Hij wordt ook wel Sint-Augustinus genoemd en is de beschermheilige van onder meer brouwers en drukkers.

Men zegt wel eens ‘Wijsheid komt met de jaren’. Soms worden mensen naarmate ze ouder worden milder en geduldiger. Anderen ervaren dat ze met het verstrijken van de tijd juist kritischer worden, of beter weten wat ze wel en niet verdragen. Misschien is het dat wat we zelfkennis noemen?

Wat kan jouw geduld danig op de proef stellen? Wanneer heb jij te weinig geduld aan de dag gelegd?

Of ben jij een mild en geduldig persoon?

Ervaar jij dat, naarmate je ouder wordt, je beter weet wat je wel en niet in je leven wil?

Johan Cruijff

Deze controversiële maar getalenteerde Nederlandse profvoetballer en voetbaltrainer, speelde onder meer in de jaren ’60 en ’70 bij Ajax en was later trainer bij FC Barcelona. In 1999 werd hij uitgeroepen tot Europees voetballer van de 20ste eeuw. Na zijn actieve voetbalcarrière maakte hij zich verdienstelijk als voetbalanalist en hij was columnist voor het dagblad De Telegraaf.  In verschillende landen werd vanaf het jaar 2000 een Johan Cruijff Instituut opgericht: onderwijsinstellingen voor o.m. voetbal- en sportmanagement. Voor zijn bijzondere sportieve en maatschappelijke verdiensten kreeg hij meermaals hoge erkenningen.

Genialiteit grenst soms aan waanzin… Als je ergens heel goed in bent, een grote interesse of passie hebt, of beschikt over een talent, dan investeer je daar vaak veel tijd en energie in. Soms verlies je daardoor andere belangrijke (of minder belangrijke) dingen uit het oog. Je focus en passie kunnen  zelfs verglijden in een obsessie.

Waarin blink jij uit? Wat doe je graag en waarin ben je goed?

Waar ligt jouw interesse of wat is jouw passie?

Wanneer noemt men jou een kenner, een talent, een succes?

Wanneer komen jouw controversiële trekjes naar boven?

Dr. Steven Laureys

Uit Het no-nonsense slaap boek

Deze neuroloog en ’topdokter’ doet al jarenlang baanbrekend onderzoek naar de werking van het menselijk bewustzijn.
Hij schreef o.m. Het no-nonsense slaap boek (2022), van waaruit bovenstaand citaat ontleend. In 2023 nam hij deel aan Special Forces: wie durft wint (VTM).

Vaak onderschatten we het belang van onze slaap. Niet enkel fysiek recupereren we dan, maar ook mentaal. Ons immuunsysteem schiet in actie om ons nog beter te kunnen beschermen, en we verwerken onze dagdagelijkse indrukken en emoties. Vaardigheden die we aanleerden en kennis (leerstof) die we eerder die dag opnamen, worden nog meer in ons geheugen ingebed. We leren dus tijdens onze slaap! Een gouden tip voor sporters en studenten…

Slaap jij goed? Sta je ’s ochtends fris en monter op?

Ben jij een sporter of student? Heb je voldoende nachtrust?

Verzorg jij je slaaphygiëne voldoende?

Jeroen Meus

Uit 10 jaar dagelijkse kost (2021)

Deze kok en televisiepresentator schreef verschillende succesvolle kookboeken. Wellicht ken je hem ook van programma Dagelijkse kost (op Eén). Hij liet ons kennismaken met de gourmethotdog en werd in 2020 benoemd tot ereburger van Leuven.

Soms mis je de stilte, in de dagdagelijkse hectiek van je leven. Stilte kan deugd doen. Het biedt de kans om je innerlijke batterij terug op te laden, om je hoofd leeg te maken, om te herbronnen, om je fantasie een kans te geven, om even stil te staan bij…
Daarentegen, soms kan stilte knap lastig zijn, lijkt het je wel gek te kunnen maken. De ondraaglijkheid van de stilte…
Evengoed heb je soms nood aan muziek, een gesprek, het lachen van de kinderen, leven, beweging, inzet… Ook beweging (in de meest ruime betekenis) kan jou inspireren en doet je voelen dat je leeft, dat je bestaat.
De valkuil is wanneer je het ene hebt zonder het andere. Het gaat om evenwicht, om balans.

Kan jij genieten van de stilte? Wat doet stilte met jou?

Vind je stilte eerder lastig en ongemakkelijk? Waarom is dat, denk je?

Wanneer werkt jouw fantasie? Hoe herbron jij jezelf?

Kan jij van jezelf zeggen dat je ‘geland’ bent? Heb jij evenwicht gevonden?

Ben Howard

Uit The fear (album Every Kingdom. 2011)

Vrij vertaald:

Ik ben bang dat mijn tijd wat onduidelijk is.
Ik ben bang om mijn dierbaren te verliezen. 
Ik ben bang dat we ons leven doorbrengen in het grensgebied van angst.

Deze Britse singer-songwriter groeide op in Devon. Hij studeerde journalistiek en is een fervent surfer. In 2023 trad hij o.m. op Rock Werchter op in The Barn.

Angst is één van je basisemoties. Elke cultuur kent de emotie en de gelaatsuitdrukking van angst. Wanneer mensen angstig zijn of zich in een bedreigende of stressvolle situatie bevinden, hebben ze de neiging om bijna reflexmatig te reageren op één van deze drie verdedigingswijzen:

1. aanvallen/vechten/strijden (fight)
2. vluchten/vermijden (flight)
3. verstijven/blokkeren/verlammen (freeze)

We noemen dit ook wel de fight-flight-freeze respons. Mensen die in een stressvolle of bedreigende situatie reageren volgens de reflex van strijden, zullen gemakkelijk hun stem verheffen en boos worden. Ze staan op scherp en gaan de confrontatie aan. Anderen zullen eerder vermijdend reageren, oogcontact en confrontatie vermijden, weglopen of zelfs vluchten in verslavingsgedrag. Mensen die bevriezen hebben de indruk dat ze niet meer kunnen nadenken, dat hun gedachten geblokkeerd zijn. Soms stokt zelfs hun adem en weten ze niet wat te zeggen.

Wanneer voel jij angst? Hoe ga je om met angst?

In welke verdedigingsreflex schiet jij bij stress, bedreiging of angst?

Wat kan jou geruststellen?

Waarin vind jij houvast?

Barbara Berckhan

Uit Minder doen, meer bereiken

Deze communicatietrainer en auteur schreef o.m. het zeer toegankelijke boek Minder doen, meer bereiken. Tips en technieken om je tijd en energie doeltreffend te besteden (2018).

Je kent ze vast wel… Die ene collega voor wie het nooit goed genoeg is. Of een vriendin die haar keuken op elk moment van de dag picobello op orde heeft. Of misschien ben jij wel iemand die de handdoeken in de kast zó wil hebben liggen en niét anders. Of ben je erg streng voor jezelf.  Perfectionisten hebben doorgaans een groot verantwoordelijkheidsgevoel en leggen de lat erg hoog voor zichzelf (en vaak ook voor anderen). De dingen zó goed willen doen, vergt bijzonder veel energie. Ze lopen het risico zichzelf uit te putten. Een klein advies: Kies voor ‘goed’ in plaats van ‘perfectie’. Perfectie is een utopie. Goed is goed.

Ben jij een perfectionist? 

Leg je soms de lat te hoog? Voor jezelf? Voor anderen?

Kan jij je verliezen in kleinigheden?

Kunnen futiliteiten je afleiden van datgene wat je in feite wil doen?

Nathalie Broods

Deze Vlaamse actrice studeerde af aan de Studio Herman Teirlinck. Ze speelde mee in diverse theaterstukken, televisieseries en films. Misschien ken je haar van de recente series Arcadia en Assisen (beiden uitgezonden in 2023).

Niet alles stressvolle situaties zijn traumatisch, maar ze kunnen knap lastig zijn. Stress ontstaat wanneer je draaglast en draagkracht significant uit balans zijn, wanneer het on-evenwicht te groot is. En dit met name wanneer je draaglast opvallend zwaarder is dan je draagkracht. Dan ontstaat er stress. Is daarentegen je draagkracht zoveel keer groter dan de last, dan is de kans groot dat je je verveelt en aan een uitdaging toe bent.

Heb je last van stress? Probeer dan je draaglast te verkleinen. Of probeer je draagkracht te vergroten. Zo krijg je terug meer evenwicht.

Je draaglast verkleinen doe je bijvoorbeeld zo:

• een conflict uitpraten
• een oplossing zoeken voor een probleem
• stoppen met extra’s te doen voor anderen
• uitstellen wat niet dringend is

Je draagkracht vergroten doe je bijvoorbeeld zo:

• je omringen met mensen die het goed met je menen
• bewuste keuzes maken
• tijd nemen voor jezelf
• werken aan je zelfvertrouwen

Welke alledaagse dingen zijn voor jou stresserend?

Wat zou jou helpen om deze stress te kunnen verminderen?

Hoe kan jij je draaglast verkleinen?

Hoe kan je je draagkracht vergroten?

Nina Mouton

Uit Zelfzorg is het begin van alles

Ook in haar meest recente boek Zelfzorg is het begin van alles (2022), prijken de illustraties van haar zus. Nina is psycholoog, psychotherapeut en auteur. Graag breekt ze een lans voor mild ouderschap en zelfzorg.

Zelfzorg is meer dan me-time. Me-time betekent dat je op welbepaalde momenten tijd vrijmaakt voor dingen die jij leuk vindt om te doen, dingen die jou ontspannen.

Bijvoorbeeld:

• Gaan shoppen met een vriendin en bijkletsen
• Je afzonderen met een goed boek en opgaan in je verhaal
• Je baard laten bijwerken door een echte barbier en genieten van de ervaring

Zelfzorg is meer dan dat. Zelfzorg impliceert dat…

• je bewust omgaat met je eigen behoeftes. Want vaak ben je (teveel) gericht op de behoeftes van anderen (partner, kinderen, collega, …).
• je luistert naar je lichaam. Want dat lichaam van je geeft jou signalen.
• je leert aanvoelen waar je grenzen liggen en die ook kan aangeven aan anderen.
• je je verbonden voelt met anderen én met je authentieke zelf (je echte zelf).  Je hebt een verstandhouding met anderen én met jezelf.
• je aandacht hebt voor de balans van geven en ontvangen, een balans die zich situeert tussen jou en de ander. Je wil dat het ‘fair’ blijft.
• je hulp kan vragen zonder schaamte of schuld.

Wat betekent voor jou me-time concreet?

Waar kan jij van genieten? Hoe kan jij je innerlijke batterij terug opladen?

Wat betekent voor jou zelf zelfzorg concreet? Waar voel jij dat je nog een weg af te leggen hebt?

Welke stappen heb je al gezet? Hoe merk je dat dit een meerwaarde is voor jou?

Wout van Aert

Voor de goede orde schrijf ik dit citaat toe aan deze talentvolle Belgische veldrijder en wielrenner uit de Kempen. Maar menigeen zal deze woorden zelf al in de mond genomen hebben!

Wout van Aert kan meerdere mooie prestaties op zijn palmares noteren. Wereldkampioen veldrijden, podiumplaatsen op de Olympische Zomerspelen en ritwinnaar in de Tour de France zijn er daar enkele van. Inmiddels is hij gehuwd en in 2023 werd zijn tweede zoon geboren.

Je moet dit en je moet dat… Veel ‘moeten’. En daardoor voel je je vaak onder druk gezet, door anderen, en misschien ook wel door jezelf. Probeer het woord ‘moeten’ achterwege te laten, en in te ruilen voor ‘willen’.

• Ik wil dit heel graag af hebben tegen vanavond.
• Ik wil zo graag winnen met mijn team.
• Ik wil graag een goed resultaat behalen voor deze opdracht.

Dit doet geen afbreuk aan je engagement of je inzet, maar het biedt jou iets meer comfort. Je voelt je niet met je rug tegen de muur staan.

Nam jij de woorden “Ik moet just niks!” al eens in de mond?

Moét jij veel van jezelf?

Leonardo Da Vinci

Da Vinci leefde tijdens de Italiaanse renaissance (15de eeuw) en was o.a. architect, uitvinder, schilder, filosoof. Het schilderij de Mona Lisa, te bewonderen in het Louvre in Parijs, is van zijn hand. Clos Lucé in het Franse Amboise herbergt een museum dat aan zijn leven en werk gewijd is.

Sommige mensen zijn heel sensitief ingesteld, soms zelfs hoogsensitief. Ze zijn sterk ontvankelijk voor de behoeftes van anderen, en hebben voelsprieten voor sfeer en dynamiek in een groep. Het zijn goede luisteraars die oprechte interesse tonen in hun medemens.  Sensitieve mensen kunnen echter ook overprikkeld raken door de veelheid aan prikkels die ze ervaren of overspoeld worden door de intensiteit van vibes die op hen afkomen. Het verwerken van al deze prikkels en emoties vergt veel energie, waardoor een drukke dag met veel sociale contacten heb extreem kan vermoeien.

Ben jij een sensitief persoon?

Ben jij ontvankelijk voor groepssfeer, emoties en behoeftes van anderen? 

Raak jij soms overprikkeld?

Carole King

Uit You’ve got a friend (album Tapestry. 1971)

Carole King is een Amerikaanse singer-songwriter die vooral in de jaren 60’s en 70’s enkele hits schreef. Ze schreef liedjes voor anderen, maar zong ook zelf. In 2021 kreeg ze een ster op de Hollywood Walk of Fame.

Vrije vertaling

«Winter, lente, zomer of herfst,
je hoeft alleen te roepen,
en ik zal er zijn.
Je hebt een vriend.»

Vriendschap bestaat in verschillende lagen. In de buitenste laag situeren zich de vele vriendelijke contacten, zonder verdere diepgang.  De volgende laag herbergt vriendschappen waarbij voornamelijk leuke momenten worden gedeeld (bv. cafévrienden). Nog verder zitten vriendschappen die die een gezonde balans van geven en ontvangen kenmerken, zonder dat er sprake is van onvoorwaardelijkheid. Naarmate je meer naar de kern gaat (en het aantal vrienden verkleint) kom je bij die paar vrienden die dicht bij jouw kern staan, die jou echt kennen, die je in volle vertrouwen neemt en die je nauw aan het hart liggen.

Bij wie kan jij terecht met je zorgen?

Wie noem jij jouw vriend of vriendin?

Bij wie vind je troost? Wie kan samen met jou lachen?

Wie zijn jouw vrienden die je in vertrouwen kan nemen?

Jeffrey Wijnberg

Uit Dit is niet het leven dat ik heb besteld

Deze Nederlandse psycholoog, psychotherapeut, schrijver en columnist is geboren in de Verenigde Staten en groeide op in Nederland. Zijn  provocatieve therapiestijl omschrijft hij zelf als “een speelse mix van humor, uitdaging en goed contact’.

Dit citaat komt uit zijn boek Dit is niet het leven dat ik heb besteld, mentaal sterk worden in een verwende samenleving (2018), waarin hij ons o.m. het belang van veerkracht probeert duidelijk te maken.

Veerkracht is het vermogen om terug overeind te veren nadat je een tegenslag of stress te verduren kreeg. Dit vergt o.m.:

• relativeringsvermogen
• realiteitszin
• probleemoplossend vermogen
• mentale stabiliteit
• zelfvertrouwen en zelfacceptatie

Wat maakt jou kwetsbaar?

Hoe ga je daar mee om?

Wanneer voel jij je veerkrachtig?

Wanneer merk je dat je terug overeind kan veren?

Lieven Migerode

Uit Ik zie u graag

Deze Vlaamse psycholoog en relatietherapeut heeft al enkele publicaties op zijn palmares staan. Hij schreef ook Ik zie u graag, hoe blijf je gelukkig in je relatie (2015). Tevens is hij co-auteur van het boek Partnergeweld en Emotionally Focused Therapy, Vechten voor de liefde (2020).

Wanneer we zien dat iemand het moeilijk heeft of verdrietig is, dan willen we vaak ter hulp snellen en een oplossing voor het probleem bedenken. Maar vaak is dat niet het eerste wat die persoon nodig heeft. In eerste instantie hebben mensen nood aan een beetje empathie en troost. Hoe doe je dat, empathie en troost bieden? Ik geef je enkele tips:

• Herken de emotie: Ik merk dat je overstuur bent. Ik zie dat je verdrietig bent.
• Wees nabij of bereikbaar: Ben je in dezelfde ruimte, zet je dichterbij en richt je lichaam naar de ander. Heb je telefonisch contact, doe de deur van je bureau toe of zonder je af. Zo elimineer je afleiding. Ben je even niet beschikbaar, laat dan weten wanneer wél.
• Luister actief: Begin niet zelf volop te praten over iets vergelijkbaar wat je hebt meegemaakt. Maar luister en maak oogcontact. Geef af en toe een kleine bevestiging, verbaal of non-verbaal. Bevestigend knikken kan helpen, of kleine bevestigende woordjes (Ja, ja..., Och nee…).
• Erken de emotie: Als ik je dit hoor vertellen, dan begrijp ik dat dit je verdrietig maakt.
• Of je lichamelijk contact maakt  (bv je hand op de schouder van de ander leggen, een knuffel geven, …) hangt af van jou, van de ander en van de soort relatie die jullie hebben. Doorgaans maken mensen gemakkelijker fysiek troostend contact met mensen waarmee ze een persoonlijke of intieme relatie hebben (bv. partner, familie, boezemvriendin…). Hoe afstandelijker het contact (bv. collega), hoe minder men geneigd is tot een fysiek troostend gebaar.

Empathie en troost bieden nog geen oplossing, maar de emotie kan al een beetje zakken. Mensen voelen zich begrepen en krijgen terug wat ‘ademruimte’. Daarná kan je samen bekijken of er een oplossing gezocht moet worden voor het probleem.

Wat betekent troost voor jou?

Waarin vind jij troost?

Wie of wat biedt jou troost?

Brigitte Kaandorp

Uit Ik heb een heel zwaar leven (theatervoorstelling Zó. 2009)

Deze Nederlandse cabaretière is een krak in het afwisselen van hilarische fratsen met gevoelige liedjes. Ze bracht verschillende albums uit en in 2006 ontving ze de Gouden Harp; een muziekprijs voor mensen die betekenisvol geweest zijn voor de Nederlandse muziek.

Lachen is gezond, echt waar! Als je lacht, maakt je lichaam endorfines aan en deze stof werkt ontspannend en pijnstillend. Het heeft een positieve werking op je hartslag, bloeddruk en spierspanning. Humor werkt stressverlagend en zorgt voor meer levensvreugde. In ongemakkelijk situaties kan humor het ijs doen breken en spanning doorprikken. Het werkt verbindend (mensen worden er door aangetrokken) en aanstekelijk. Het kan zorgen voor ontlading bij een beladen of emotioneel moment. Het doet je met een andere blik, een meer positieve blik kijken naar de wereld om je  heen. Door een gezonde portie zelfspot kan je beter relativeren en worden de dingen soms lichter om te dragen.

Uiteraard zijn er ook momenten waarop humor niet gepast is. En evenmin is het goed voor je mentale gezondheid om al je pech en tegenslag weg te lachen. Mensen die voortdurend de clown of grapjas zijn, verbergen vaak veel leed of verdriet.

Suggesties:

• Lach als je iets vrolijks ziet, zelfs al gaat het om kleine dingen.
• Zoek humor actief op (strips, stand-up comedy, TV programma…).
• Omring je met mensen die kunnen lachen.
• Lach om je pech en ‘dwazigheden’ (gezonde zelfspot).

Wanneer was de laatste keer dat je luidop moest schaterlachen?

Zoek jij humor actief op?

Kan jij relativeren?

Kan lachen jou helpen in het omgaan met pech en tegenslag?

Epictetus

Deze Romeinse stoïcijns filosoof uit de 1e eeuw was afkomstig uit het huidige Turkije. Onder het bestuur van keizer Nero werd hij als slaaf naar Rome gestuurd. Hij kreeg er wel onderwijs en werd later zelf leraar. Voor hem was de filosofie een levenswijze; het dient om toe te passen in het concrete leven. Samen met Marcus Aurelius en Seneca, is hij één van drie bekendste stoïcijnen. Stoïcijnen maken een onderscheid tussen datgene waarover je geen controle hebt (het lot, externe gebeurtenissen…), en datgene wat wel binnen je invloedsfeer ligt (je mening, je gedrag, je reactie…).

Veel mensen hebben de neiging om alles (of toch veel) in hun omgeving onder controle te willen hebben. Denk maar aan…

• de inbreng van je collega of klasgenoot bij een groepsopdracht
• je planning die je zorgvuldig opstelde en waarvan je wil dat het zo effectief zal lopen
• de weersomstandigheden als je op vakantie bent
• …

Echter, wat een ander doet, heb je niet onder controle. Wat jou overkomt, heb je niet onder controle. Toch proberen deze externe factoren halsstarrig onder controle te krijgen, zal je bijzonder veel energie vergen en kan leiden tot frustratie en uitputting. Probeer je te focussen op datgene waarop je wél invloed hebt:

• Hoe ga je om met een collega die onderpresteert? Jouw reactie, daarop heb je wel invloed.
• Hoe ga je om een planning die niet helemaal loopt zoals gewenst? Of je probeert te relativeren, of je je planning wil aanpassen, daarop heb je invloed.
• Hoe ga jij om met regen tijdens je vakantie? Kan je er het beste van maken en een regenjas kopen? Of een andere activiteit bedenken? Dit zijn zaken die je wel in de hand hebt.

Lukt het jou gemakkelijk om niet teveel aandacht en energie te schenken aan factoren waarover je geen controle hebt?

Kan jij loslaten of relativeren?

Ben jij goed in het bedenken van alternatieven?

Aldous Huxley

Wellicht het meest gekende boek van deze Brits-Amerikaans schrijver is A brave new world, een sciencefiction roman uit 1932. Met zijn eerste vrouw, een Belgische trouwens, trok hij naar Hollywood (USA), waar hij zijn werk als schrijver en dichter voortzette. Een veelvoorkomend thema in zijn werk is de bezorgdheid voor de ontmenselijking die wetenschappelijke vooruitgang met zich kan meebrengen.

Ervaring verwijs naar iets wat je hebt meegemaakt. Maar het is meer dan louter een feitelijke vaststelling of herinnering van een gebeurtenis of avontuur. Ervaring opdoen gaat vooral over de kennis en beleving die je opgedaan hebt. Het gaat over wat je gedaan hebt, hoe je reageerde, wat je voelde, wat je eruit leerde.

Een voorbeeld ter verduidelijking:

Ik gaf een presentatie voor een volle zaal en op het einde klapte niemand.  Dit is een vaststelling. Een ervaring wordt het als die persoon kan zeggen: Er klapte niemand. Dat vond ik ongemakkelijk, gênant zelfs en het maakte me erg onzeker. Ik dacht, dat doe ik nooit meer! Maar ja, je draait bij en probeert het toch weer. Bij latere presentaties lette ik erop dat ik mijn afronding aankondigde (‘En hiermee wil ik graag afsluiten.’). Dat gaf het publiek duidelijkheid over het einde. Ik probeerde er ook wat concrete voorbeelden en humor in te verwerken. Dat leek precies wel te werken. Inmiddels ben ik een stuk vlotter in het geven van presentaties.

Welke ervaring heeft een grote impact op je leven gehad? Wat heb je er nadien mee gedaan?

Welke beslissingen heb je genomen? Welke stappen heb je gezet?

Hoe pak jij de draad terug op na tegenslag? Welke levenslessen ben jij rijker? 

Mary McCartney

Mary is een Britse fotografe en documentairemaker. Ze is de dochter van Paul McCartney (Beatles) en Linda Eastman.
Ze werd ooit gevraagd om een fotoreportage te maken voor Her Majesty the Queen, Elizabeth II. Tevens schrijft ze kookboeken.

Worden mensen gelukkig van grootse dingen? Een mooie wagen? Een verre exotische reis kunnen maken? De lotto winnen? Of ontleen je geluk uit de kleine dingen; kleine gelukjes? Kinderen die lachen, met je voeten door het gras lopen, een kopje koffie of thee bij de dageraad, ontroerd worden door een lied, een high five van je teamgenoot, een zelfinzichtje, een kus van je geliefde…

Welke bijzondere of grootse dingen verschaffen jou plezier?
Van welke kleine, mooie, alledaagse, dingen kan jij genieten?
Wat prikkelt jouw zinnen?
Wat brengt jou in vervoering?

Stevie Wonder

Uit For once in my life (album For once in my life.1968)

Vrij vertaald

«Voor een keer in mijn leven is er iemand die mij nodig heeft,
Iemand die ik zelf heel lang nodig had,
Voor één keer zonder angst,
Kan ik gaan waarheen het leven mij leidt,
Ik weet op de één of andere manier, dat ik sterk zal zijn.»

Deze Amerikaanse zanger, componist en multi-instrumentalist, werd door complicaties bij zijn vroeggeboorte (1950) blind. Dit belette hem niet om zichzelf piano en mondharmonica te leren spelen. Op zijn 11 jaar had hij zijn eerste platen contract op zak bij Motown. Hij trad op met onder meer de Rolling Stones, Prince, Céline Dion en Gladys Knight. Dit muzikale talent maakt zich tevens verdienstelijk als activist en zet zich in voor tal van liefdadigheidsorganisaties en goede doelen.

Alle mensen willen zich verbonden kunnen voelen met anderen. Je hebt het nodig om van betekenis te zijn voor anderen.  Tussen jou en alle mensen uit je omgeving die voor jou van betekenis zijn, speelt een balans van geven en ontvangen. Bij voorkeur is die min of meer in evenwicht, maar mensen verdragen wel een beetje on-evenwicht, maar niet te veel, en niet te lang… Zeker in partnerrelaties draait het om geven en ontvangen, of beter nog, kunnen geven en kunnen ontvangen. Beiden zijn belangrijk. Het mag duidelijk zijn dat het hierbij niet gaan om het materiële geven en ontvangen. het gaat om het geven en ontvangen van aandacht en gepast zorg. Het gaat om liefde.

Wie is bijzonder voor jou?

Wie steunt jou en doet je sterker voelen?

Voor wie zorg jij?

En van wie krijg jij die liefde terug?

Selah Sue

De Belgische singer-songwriter Selah Sue, geboren Sanne Putseys, speelde o.m. in het voorprogramma van Prince in 2010 (Sportpaleis Antwerpen). Ze kan enkele MIA ’s (Music Industry Award) op haar palmares noteren en zet zich tevens in voor Te Gek?!, een organisatie die het taboe rond geestelijke gezondheid wil doorbreken.

Sommige mensen leggen gemakkelijk contact met anderen, anderen zijn eerder wat op zichzelf of misschien zelfs wantrouwig tegenover anderen. Dit vindt vaak zijn oorsprong in de manier waarop je als kind gehecht bent. En dat heeft te maken met of je als kind voldoende veiligheid en vertrouwen hebt ervaren in het ontdekken van je wereld.  Ik probeer het concreet te maken.

Als je als kind overmatig vaak hoorde ‘Pas op voor dit! Pas op voor dat!’ en weinig kans kreeg om dingen zelf te ervaren (je werd overbeschermd), dan heb je meegekregen dat de wereld zeer gevaarlijk is. De kans is groot dan je dan angstig gehecht raakt. In je volwassen leven kan dat resulteren in angst om relaties aan te gaan. Genoot je als kind van een veilige thuisbasis, met aandacht voor jouw behoeftes en kreeg je wel de gelegenheid om te ontdekken, te exploreren, dan heb je geleerd om met vertrouwen de wereld in te stappen en relaties aan te gaan.

Ben jij iemand die kiest voor zekerheid en veiligheid?

Ben je voorzichtig als het om nieuwe (sociale) contacten gaat?

Of durf jij je gemakkelijk open te stellen naar anderen toe?

Ben jij een open boek?

Rose Ausländer

Uit Mijn nachtegaal

Dit is een fragment uit het gedicht Mijn nachtegaal, (oorspronkelijke titel: Meine Nachtigall) opgenomen in Liefdeswerk van 300 dichters uit de hele wereld, samengebracht door Koen Stassijns en Ivo van Strijtem (Lannoo Atlas, 2002).

Rose Ausländer, geboren in 1901, was een joodse dichteres die schreef in het Duits en Engels. Ze groeide voornamelijk op in Boekovina, wat nu onderdeel van Oekraïne is. Ze woonde onder meer in Wenen, New York en Duitsland, en werkte enkele jaren als dwangarbeider. In haar gedichten refereert ze vaak naar haar moeder en haar heimat (thuisland), zoals ook in dit gedicht.

Ongeacht hoe je kindertijd gelopen is (onbezonnen of moeilijk of…), ongeacht wat voor relatie je had met je ouders, (een goede of slechte verstandhouding, aan- of afwezige ouders…), ongeacht of je ouders wel of niet goed zorg voor je gedragen hebben, tussen ouders en kinderen blijft er altijd iets spelen. We noemen dat loyaliteit, in wat voor vorm dan ook.

Neem de tijd om even stil te staan bij de relatie die je hebt of had met jouw ouders. Of misschien had je ook stiefouders of adoptieouders of surrogaatouders? Want soms krijg je ouderlijke zorg van anderen, van mensen die niet je biologische ouders zijn.  Hoe droegen zij zorg voor jou?

Wat gaven zij aan je door? Wat neem je van hen over?

Hoe voel jij dat loyaliteit tussen jullie speelt?

Karel Appel

Deze Nederlandse kunstenaar werd geboren in 1921 in de Dapperstraat in Amsterdam. Hij werd beroemd om zijn expressionistische schilder- en beeldhouwwerken met sterk afgelijnde randen, vormen en levendig kleurenpalet. Hij behoorde tot de Cobra-groep: een genootschap van avant-garde kunstenaars uit België, Nederland en Denemarken (COpenhague BRuxelles Amsterdam).

Je leeft in het nu, de dood is voor later. Dat klopt. Toch is de dood een thema dat veel mensen bezighoudt. Er is niks mis met af en toe na te denken over de dood, maar laat je niet verglijden in overmatig piekeren over een onderwerp waar je geen vat op hebt. En laat dit evenmin excuus zijn om niet voldoende in het hier & nu te léven, te zíjn.

Hoe voel jij dat je leeft?

Sta jij voldoende stil bij je leven op dit moment?

Ga jij bewust om met jouw hier & nu?

Confucius

Deze Chinese filosoof uit de 5e eeuw voor Christus, was het grootste deel van leven privéleraar. Hij hield zich o.m. bezig met persoonlijke en bestuurlijke moraal, respect voor meerderen en voor bekwaamheid.

Goed kunnen praten, verbaal sterk zijn, lijkt vaak een benijdenswaardige eigenschap. Een eigenschap die vele bescheiden of onzekere Vlamingen zichzelf niet toeschrijven. Het is inderdaad een kunst om complexe zaken zo eenvoudig mogelijk te kunnen verwoorden. Want zo bereik je meer luisteraars.

Goed kunnen luisteren lijkt vaak veel gemakkelijker, maar dat is het niet. Echt luisteren, actief luisteren, vergt:

• tijd (je maakt tijd voor de ander)
• nieuwsgierigheid (je wil oprecht iets weten over de ander, over de feiten, de gedachten, de gevoelens)
• gerichtheid op de spreker (je richt je lichaam naar de spreker toe, je luistert en je kijkt)
• ontvankelijkheid (je neemt echt in je op wat de spreker vertelt)
• reactie (je reageert, verbaal of non-verbaal)
• bevestiging (heb ik je goed begrepen als ik zeg…)

Ben jij een goeie luisteraar?

Kan jij oprecht en actief luisteren?

Albert Einstein

Deze briljante theoretisch natuurkundige, van joodse afkomst, werd geboren in Duitsland en leefde o.m. in Zwitserland en de Verenigde Staten. Hij hechtte veel belang aan de verbeeldingskracht en publiceerde in 1905 zijn relativiteitstheorie, waardoor hij veel lof en aanzien genoot. Deze theorie impliceert de revolutionaire formule E = mc², die de verhouding weergeeft tussen de snelheid van het licht, massa en energie. Einstein werd geprezen voor zijn intelligentie en in 1921 ontving hij de Nobelprijs voor Natuurkunde.

Iedereen kan iets leren, binnen zijn mogelijkheden.  Maar als je iets doet wat je graag doet, als je jouw interesse of passie volgt, als je vertoeft in een omgeving die bij je past, dan komt je potentieel veel beter tot zijn recht.  Bevind je je in een opleiding of job waar je in feite niet op je plaats bent, maar je wilde misschien voldoen aan verwachtingen van ouders, partner, leidinggevende of van jezelf… ? Het is echt niet uitgesloten dat je mooie resultaten kan boeken, maar het zal zeer veel extra inzet en energie van je vergen. En qua motivatie zal je het soms knap lastig krijgen. Als je echt voelt dat je niet de juiste persoon op de juiste plaats bent, maak het bespreekbaar! En ga op zoek naar een plek waar je beter tot je recht komt (andere opleiding, andere job, andere relatie…). Je zal je gelukkiger voelen.

Worstel jij wel eens met motivatie?

Ben je waar je wil zijn?

Zit jij in je studies, in je job of in je relatie op de juiste plaats?

Waar kom jij tot je recht?

Waar kan jij schitteren?

Mocedades

Uit Eres tu

Vrij vertaald

«Als een belofte, ben jij, ben jij
Als een zomermorgen
Als een lach, ben jij, ben jij
Zo, zo, ben jij.»

Eres tu is het lied van de Baskische groep Mocedades, van waaruit dit een fragment is. In 1973 vertegenwoordigden ze Spanje op het Eurovisiesongfestival in Luxemburg met dit lied. Ze behaalden de tweede plaats.

Over smaak valt niet te twisten… Mensen nemen gemakkelijk in de mond ‘da’s niet mijn stijl‘. Maar soms val je voor dingen die ‘niet je stijl’ zijn, een guilty pleasure. Een partner die eigenlijk niet jouw type is, een jurk of  t- shirt die je normaal gezien nooit zou kopen, een duffe serie op TV die je (stiekem) toch wil volgen, een songfestivalliedje dat je als rockchick toch mooi vindt… En dat is zeer oké! Dat betekent dat je out of the box kan denken, dat je openstaat voor andere inbreng. En dat kan jou als mens enkel maar verrijken.

Sta jij open voor nieuwe dingen?

Durf jij ‘iets anders’ uitproberen?

Heb jij een ‘guilty pleasure’?

Annie M.G.Schmidt

Uit Pluk van de petteflet

Dit fragment komt uit het boek Pluk van de Petteflet (1971), geschreven door Annie M.G.Schmidt, met illustraties van Fiep Westendorp, een boek dat menig kind en volwassene kan smaken. Naast kinderboeken schreef ze ook gedichten, liedjes, toneelstukken en musicals. In 1972 ontving ze voor dit boek een Zilveren Griffel, een belangrijke Nederlandse literatuurprijs. In 1988 ontving ze uit de handen van Astrid Lindgren (Zweedse schrijfster van o.a. Pippi Langkous), de Hans Christian Andersenprijs, de hoogste prijs voor kinderboeken.

Moedig – dapper – ferm – flink – stoutmoedig – heldhaftig – heroïsch – moreel sterk – moresterk – onverschrokken.

Sommige dingen schrikken je af en vermijd je liever. Wil je het toch proberen, dan kan een gezonde portie lef je helpen. Verwar moedig zijn niet met roekeloosheid, wat impulsiviteit, onvoorzichtigheid en gebrek aan verantwoordelijkheid impliceert. Je bent dapper als je doordacht iets doet waarvoor je eigenlijk bang bent.

Wat vergt/vergde moed van jou?

Wat vond je niet gemakkelijk om te doen, en heb je uiteindelijk toch gedaan?

Wanneer vind jij van jezelf dat je een gezonde portie lef aan de dag kan leggen?

Pablo Picasso

Deze Spaanse kunstenaar zag het levenslicht in 1881. Hij kende in zijn leven vele vrouwen. Een nieuwe muze luidde een nieuwe stijl in. Zo kenmerkt zijn blauwe periode eerder donkere en sobere kleuren. In zijn roze periode maakt hij meer gebruik van zachte tinten waaronder roze. Wellicht het meest bekende werk van zijn hand is Guernica, wat zijn weergave is van het Duitse bombardement tijdens de Spaanse Burgeroorlog.

Een jammerlijke, maar o-zo menselijke eigenschap van velen onder ons is dat we onszelf vaak vergelijken met anderen. Herken je gedachten als deze?

• Doe ik het wel zo goed als mijn collega?
• Zouden ze mij even sympathiek vinden als hem?
• Ben ik slanker/knapper/beter/leuker/sneller/… dan haar?

We stuiten hier op een intern, vaak onbewust conflict: het verlangen om ons te onderscheiden van anderen, dat botst met ons verlangen om niet te fel af te wijken van een gemeenschappelijk iets, een norm, wat die norm ook moge zijn. Het echte jammerlijke aan dit vergelijken is dat we zelf vaak het onderspit delven. Zeker mensen die onzeker zijn of weinig zelfvertrouwen hebben, zijn steevast de dupe van dergelijke vergelijkingen (die zich afspelen in hun gedachten). Dit kan leiden tot minderwaardigheidsgevoelens.

Mensen schitteren niet door hetzelfde te doen als anderen. Mensen schitteren door zich te onderscheiden, door iets te doen wat een ander niet doet of te zijn wat een ander niet is. Mensen onderscheiden zich door origineel te zijn.

Ben jij iemand die zichzelf gemakkelijk vergelijkt met anderen?

Hoe kan jij je onderscheiden van anderen?

Wanneer volg jij echt je authentieke zelf?

Wat maakt jou bijzonder en uniek?

Søren Kierkegaard

Vrij vertaald:

«Om het leven te begrijpen moet je terugblikken, 
om het te léven moet je vooruit kijken.»

Deze protestantse Deense filosoof uit de 19e eeuw, stond vooral bekend als de grondlegger van het existentialisme.  Deze stroming beschouwt elke mens als uniek en verantwoordelijk voor zijn keuzes en daden. Deze controversiële persoonlijkheid verbrak zelf zijn verloving, maar hij bleef zijn verloofde levenslang emotioneel trouw.

Vraag je aan senioren, aan diegenen die meer verleden dan toekomst hebben, waar ze – terugblikkend – spijt van hebben… Niemand zal zeggen dat ‘ie meer had moeten werken. Allen zullen zeggen dat ze meer tijd hadden moeten nemen voor hun partner, de kinderen, kleinkinderen, meer tijd met vrienden, tijd om op vakantie te gaan, om dingen te ontdekken, om iets nieuws te leren, tijd voor zichzelf…

Leer uit het verleden, heb vertrouwen in de toekomst en lééf in het nu.

Ben jij iemand die gemakkelijk terugblikt op het verleden?

Pieker je veel over het verleden?

Of ben jij iemand die meer de blik op vooruit zet?

Ga jij bewust om met leven in het nu?

Brené Brown

Uit De kracht van kwetsbaarheid

Brené Brown is een Amerikaanse professor aan de universiteit van Houston (Texas). Ze heeft o.m. een aantal publicaties en TED talks op haar palmares staan, en schreef boeken over kwetsbaarheid, schaamte, moed en empathie. Dit citaat komt uit haar boek De kracht van kwetsbaarheid. Heb de moed om niet perfect te willen zijn (2013).

Wanneer anderen zich authentiek en kwetsbaar opstellen, dan vinden we dat sterk en lovenswaardig. Die openhartigheid kunnen we erg waarderen. Doen we dat zélf, ons kwetsbaar opstellen, dan ervaren we dat meestal niet als ‘sterk’.

Bijvoorbeeld:

• Een collega die aangeeft dat ze worstelt met een opdracht en om je hulp vraagt.  Of jij die voelt dat je een opdracht niet aankan. Kan jij hulp vragen? Durf jij tonen dat je bang bent, dat je niet perfect bent?
• Een vriendin die aangeeft dat de kinderen haar soms teveel zijn. Krijg jij over je lippen dat je soms voor even verlost wil zijn van jouw kinderen?

Samen met Brené Brown hou ik graag een pleidooi voor het tonen van je ware aard. Jouw imperfecte authentieke IK is oké!
Hoe doe je dat? Wees moedig. Wees mild voor jezelf. En zoek naar verbinding, connectie met anderen.

Robin Williams

Deze Amerikaanse acteur en komiek vergaarde bekendheid bij het grote publiek door zijn acteerprestaties in verschillende films. Hij nam zowel komische als ernstige rollen ter harte. Misschien ken je hem van Good Morning Vietnam, Mrs. Doubtfire of Dead Poets Society.

Niet tegenstaande zijn levendigheid en zijn voorliefde voor positiviteit en humor, was hij niet vrij van bezorgdheden. Hij kreeg onder meer te kampen met een alcoholverslaving, depressie en dementie. Hij overleed in 2014.

Wat geeft jou een lentegevoel?

Waar kikker jij van op?

Wanneer was jij nog op een feestje?

Wanneer ging jij nog eens helemaal uit de bol?

Ernest Hemmingway

Vrij vertaald:

“Eenmaal nuchter,
doe wat je dronken verkondigde.
Dat zal je leren om te zwijgen.“

Ernest Hemmingway was een Amerikaanse journalist en invloedrijke schrijver. Tijdens de eerste wereldoorlog werkte hij als Rode Kruisambulancier in Italië en tijdens WO II was hij bij de landing in Normandië op D-day. Omwille van zijn werk als buitenlands correspondent verbleef hij o.m. in Amerika, Europa, China, Afrika en Cuba.  In zijn persoonlijke leven kende hij meerdere liefdes. Hij kampte met (oorlogs-)trauma’s, manische en depressieve momenten, en alcoholmisbruik. Als schrijver werd hij geprezen voor zijn beknopte en spaarzame schrijfstijl en enkele van zijn werken werden verfilmd. Voor de novelle The old man and the sea ontving hij in 1953 de Pulitzerprijs. In 1954 kreeg hij de Nobelprijs voor Literatuur.

Alcohol heeft een ingrijpende werking op je hersenen. Bij een kleine hoeveelheid lijkt het stimulerend te werken, na een tijdje komt de verdovende of ontremmende werking boven. Denk maar aan die tante van je die met een glaasje op vrolijk en praatgraag wordt. Maar evengoed herken je vast wel de dronken buurman op een tuinfeestje die na het zoveelste glaasje trager praat, niet meer rechtop kan lopen of zelfs in zijn tuinstoel in slaap valt.

Als je onder invloed bent van alcohol, werken je hersenen anders, denk je anders, heb je je emoties soms niet meer onder controle, praat je anders en gedraag je je anders. Je stemming kan plots veranderen,  je geheugen laat je in de steek, je reactiesnelheid gaat achteruit en je inschattingsvermogen vermindert. Functies die je nodig hebt om in het dagdagelijks leven te kunnen functioneren, en die verantwoordelijkheid vergen van je.

Heb jij al uitspraken gedaan waarvan je achteraf spijt had?

Heb je beloftes gedaan die je niet kon waarmaken?

Heb je dit nadien op één of andere manier kunnen goedmaken?

Wat voor werking heeft alcohol op jou?

Wat doet alcohol met jou stemming, geheugen of gedrag?

Wat doe jij om dit binnen de perken te houden?

Stirling Moss

Vrij vertaald:

«Om iets te bereiken in dit spel, moet je bereid zijn te ploeteren in het grensgebied van onheil.»

Stirling Moss was een Britse autocoureur die vooral bekendheid verwierf in Formule 1. Ondanks zijn verdienstelijke carrière kon hij nooit het wereldkampioenschap Formule 1 winnen. Mercedes noemde een exclusief sportmodel naar hem: Mercedes-Benz SLR McLaren Stirling Moss. In 1963 stopte hij met racen, na een onfortuinlijk ongeval. Hij overleed in 2020.

Veel mensen gedijen goed in het comfort van zekerheid, stabiliteit en rust. Door deze harmonie kan hun innerlijke batterij a.h.w. opladen en vergaren ze terug energie.  Anderen hebben nood aan afwisseling en uitdaging en zoeken graag ‘het randje’ of de gevaarzone op. Het avontuur of de uitdaging geeft hun energie.

Zoek jij graag de uitdaging of de gevaarzone op?

Of hou jij van stabiliteit en rust?

Of misschien verkies je stabiliteit in je relatie, en mag je werk je wel wat uitdaging bieden?

Of andersom?

Catherine Price

Vrije vertaling:

«Plezier maakt ons blij.»

Deze Amerikaanse journaliste, auteur en coach spreekt onder meer over het belang van plezier en gezonde rebellie. Ze publiceerde onder meer het boek How to break up with your phone (2018).

Wil je meer ervaren dat je echt leeft? Maak plezier! En dat zal een meer contente, blije en gelukkige persoon van jou maken.  Volgens Price zijn de drie ingrediënten voor het maken van plezier:

• speelsheid of lichtheid: jezelf niet te ernstig nemen, de ernst loslaten
• verbinding: doorgaans maken mensen plezier als ze connectie hebben met anderen
• flow: opgaan in het moment, opgaan in de activiteit, tijd uit het oog verliezen

Plezier maken en blijdschap ervaren, geeft je energie en doet je stralen. Dus omring je met mensen waarmee je plezier kan maken. Doe activiteiten waar je plezier aan beleeft. Zo vergroot je de kans op plezier en blijdschap.

Met wie kan jij plezier maken?

Wat verschaft jou plezier en blijdschap?

Aristoteles

Deze Griekse filosoof, die leefde in de 4de eeuw v.Chr. was één van de meest invloedrijke klassieke filosofen uit de westerse traditie.  Door zijn veelzijdigheid wordt hij ook wel de eerste homo universalis genoemd. Hij was bedrijvig in de psychologie, filosofie, logica, taal- en letterkunde, wiskunde en natuurwetenschappen, sociale en politieke wetenschappen…Tevens werkte hij als privéleraar van de jonge Alexander De Grote.

Een mens is meer dan de optelsom van zijn delen.  Een bakker is meer dan de de som van alle ingrediënten waarmee hij taartjes maakt. Een kapster is meer dan de som van al haar borstels, scharen, verf en drogers. Een wielrenner is meer dan de som van al zijn rituitslagen.  Een moeder is meer dan de som van al haar huishoudelijke karweitjes. Een artiest is meer dan alle noten die hij kan zingen. Ook een mooie tuin is meer dan de optelsom van al haar bomen en planten.

Het geheel schenkt altijd iets extra…

Met al zijn ingrediënten creëert de bakker mooie taartjes, waartoe smullers aangetrokken worden, en die lekkerbekken genot verschaffen. Een kapster bezit naast haar instrumenten ook vakbekwaamheid en probeert jou een unieke coupe te geven die past bij jou. Ze doet een vriendelijke babbel en probeert je een goede service te bieden. Een wielrenner is iemand die uitslagen behaalt, maar er ook inzet voor levert, die zaken moet opofferen en een functie heeft in zijn team. Een moeder zorgt voor troost, gezelligheid en geborgenheid. Een artiest probeert met zijn talent expressie te geven aan zijn gevoel en wil het publiek genot te verschaffen. Jouw tuin is misschien een oase van rust, een klein natuurpuntje in de drukke stad…

Dus ook jij bent meer dan de som van jouw lichaamsdelen. Jij bent meer dan je uiterlijke eigenschappen alleen. Jij bent meer dan alle punten op je rapport. Jij bent meer dan alle scores op je evaluatiegesprek. Jij bent meer dan de som van al je successen.

Hoe ben jij meer dan de som van jouw delen?

Wat zijn jouw extra’s die je vervolledigen en waardoor je uniek bent?

Pippi Langkous – Astrid Lindgren

Deze uitspraak wordt toegeschreven aan het personage Pippi Langkous, gecreëerd door de Zweedse schrijfster Astrid Lindgren. De verhalen van deze aparte maar beresterke jonge meid werden eind jaren ’60 en begin jaren ’70 op de beeldbuis gebracht. Er verschenen zelfs enkele films over de knotsgekke avonturen van Pippi Langkous en haar vrienden Annika en Tommy, het paard Witje en het aapje Meneer Nillson.

Misschien denk je vaak “Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik kan het wellicht (nog) niet.” Maar als je iets nog nooit deed, dan weet je ook niet met zekerheid of je het effectief niet kan. Misschien is er evenveel kans dat het wel lukt… dat je het zonder te oefenen tóch in de vingers hebt…?

Deed je ooit al eens iets wat meteen lukt?

Wanneer heb je jezelf kunnen verrassen met iets waar je goed in was, zonder dat je het wist van jezelf?

Esther Perel

Uit Erotische intelligentie

Esther Perel is een Belgische-Amerikaanse psychotherapeut. Haar ouders, beiden van Poolse afkomst overleefden de holocaust. In 2006 schreef ze haar eerste boek Mating in Captivity: Unlocking erotic intelligence, wat in 2007 in het Nederlands werd vertaald (Erotische intelligentie) . In 2018 verscheen haar tweede boek in het Nederlands: Liefde in verhouding. In New York heeft een praktijk waar ze werkt als gezins- en relatietherapeut. Af en toe geeft ze in België een lezing. Een absolute aanrader!

Een relatie doen slagen, vergt het vinden – of toch het zoeken – van een juiste afstand tussen de partners. Zoals Esther Perel het zelf zegt: “Intimiteit kweekt hartstocht, maar seksueel genot vraagt ook om afzonderlijkheid.” Een goede verstandhouding met je partner (laten we het liefde noemen), ook een goede seksuele verstandhouding, vergt nabijheid, communicatie, aanvoelen en effectief voelen.  Maar verlangen (passie) veronderstelt afstand. Immers, je verlangt naar iets wat je dichterbij wil hebben. “Liefde gaat over hebben, passie gaat over willen.” In feite gaat het om een dans: de juiste afstand zoeken voor liefde en voor passie.

Hebben jij en je partner de juiste afstand gevonden?

Heb jij in je leven liefde, hartstocht, verlangen en passie?

Of kan het misschien nog beter?

Wat kunnen jij en je partner doen om te zoeken naar een goede of betere afstand?

Hoe houden jullie dit in stand?

Gerard Reeve

Uit De avonden, een winterverhaal

Dit boek, geschreven door Gerard Reeve in 1947, wordt beschouwt als een klassieker uit de Nederlandse literatuur. Het verhaal vertelt over 10 dagen uit het leven van de jonge kantoorklerk Frits. Enkele centrale thema’s uit dit verhaal zijn eenzaamheid, sociaal isolement, angst, verveling en het ijle verstrijken van de tijd. Het verhaal werd verfilmd, er verscheen een toneelstuk en een stripverhaalversie van. In 2001 ontving hij de Prijs der Nederlandse Letteren. Hij overleed in 2006.

Tijd die gepasseerd is, kan je niet inhalen. Fouten die je maakte, kan je niet uitwissen. Beslissingen die je nam, kan je niet ongedaan maken. Je kan wél nieuwe beslissingen nemen. Je kan leren uit je fouten en er iets nieuws mee doen. Je kan het tij doen keren.

Wanneer heb jij kostbare tijd verloren laten gaan?

Welke fouten zou je willen kunnen aanpakken?

Wat wil jij vanaf nu anders gaan doen?

Van Morrison

Uit Jackie Wilson said (I’m in heaven when you smile)

Sir George Ivan Van Morrison is een Noord-Ierse zanger-muzikant, geboren in Belfast, kind van muzikale ouders. Zijn muziek kenmerkt een mix van o.a. soul, rhythm & blues en gospel. In 1994 ontvangt hij de BRIT-award voor zijn verdienstelijke bijdrage in de muziek. Het nummer Jackie Wilson said is het openingsnummer van zijn album Saint Dominic’s Preview (1972).

Dit vrolijke deuntje, een muziekstukje dat refereert aan verliefd, dartelend mijmerend, werd in de jaren ’80 gecovered door de groep Dexys Midnight Runners. Misschien ken je die versie?

Verliefd zijn kan je vrolijk maken (tenzij je een blauwtje liep…). Je ziet de dingen meer vanuit een roze bril, je optimisme vergroot en je voelt je goed in je vel. Maar ook een geslaagd sollicitatiegesprek, een goede beurt op een mondeling examen, een compliment, of een ander succesmomentje kan je een vrolijk en goedgehumeurd gevoel geven.

Herinner jij je nog wanneer je verliefd was?

Wat doet jou dartelen?

Wat maakt jou vrolijk?

Welke muziekdeuntje geeft jou een positief gevoel?

Iris Murdoch

Uit A fairly honourable defeat

Vrij vertaald:

« Mensen afkomstig van een planeet zonder bloemen
denken vast dat we de hele tijd gek van vreugde zijn
zulke dingen om ons heen te hebben. »

Dame Iris Murdoch was een invloedrijke Iers-Brits filosofe en romanschrijfster, die leefde van 1919 tot 1999. Deze onconventionele en veelzijdige schrijfster – naast romans schreef ze ook filosofische non-fictie, toneelstukken en gedichten – ontving in 1978 De prestigieuze Booker Prize voor haar roman The sea, the sea. Haar boeken getuigen vaak van een intense en gereserveerde sfeer met onverwachte wendingen en intelligente humor. In 2001 verscheen de film Iris, waarin Kate Winslet het personage van Iris voor haar rekening nam.

Dit citaat komt uit haar 13de roman A fairly honourable defeat (1970), vertaald Een redelijk eervolle nederlaag, en verhaalt onder meer over relaties en moraal: verleiding en het al dan niet doorgeven van onrecht.

Kan jij van de kleine dingen des levens genieten?

Kan jij de kleurenpracht van een bloemenbed waarderen? Of een zonderondergang… het gras dat kietelt aan je voeten… een heerlijke koffie of praline… de tuin die in bloei staat… lachende kinderen… een compliment van je collega… fris ruikend beddengoed…

Kan een mooi lied jou beroeren? Of een origineel kunstwerk… een meeslepend boek… een ontroerende film of opera… een mooi gedekte tafel… de omarming van je partner… de stilte…

Wanneer sta jij stil bij de kleine dingen des levens en kan jij het kleine geluk ervaren?

Editors

Uit Bones (album An end has a start. 2008)

Vrij vertaald:

«Uiteindelijk, al waar je op kan hopen,
is dat de liefde die je voelde,
kan opwegen tegen de pijn die je hebt geleden.»

Editors is een Britse rockband die in 2005 hun eerste album uitbrachten, met o.a. de single Munich. De groep bestaat grotendeels nog uit de originele bezetting. Ze laten zich beïnvloeden door o.m. REM en Joy Division. Ze maken nog steeds muziek en treden nog steeds op. Misschien zag je hen op Rock Werchter, Pinkpop of Lowlands of in Vorst Nationaal of het Sportpaleis…

Liefde en pijn, of liefde en haat… het ene kan niet bestaan zonder het andere. Zowel in relaties, als in het ruimere leven. Net diegenen die we in ons hart dragen, kunnen ons (bedoeld of onbedoeld) enorm kwetsen of kwaad maken. Het leven doet ons mooie momenten beleven, maar evengoed ervaren we ook pijnlijke situaties. Laten we hopen dat voor eenieder van ons de mooie momenten, de liefde, kan opwegen, kan dóórwegen op de moeilijke momenten.
Hierin slagen impliceert dat je veerkrachtig bent. Veerkracht betekent dat je de mogelijkheid of de kracht in je hebt, om terug overeind te komen, te veren, na een ingrijpende gebeurtenis of stress.

Kan jij terugblikken op mooie momenten?

Liggen er mooie dingen voor jou in het verschiet?

Wat kan jij doen om de fijne momenten intens te blijven vasthouden, zodat ze opwegen tegen de moeilijke momenten?

Hoe ben jij veerkrachtig?

Ivan Boszormenyi-Nagy en Barbara R. Krasner

Uit Tussen geven en nemen, over contextuele therapie (1994)

Doorheen dit contextuele ‘grootboek’ hebben mijn medecursisten en ik, ons moeten worstelen tijdens onze therapieopleiding. Een zwaar boek, letterlijk en figuurlijk. Maar voor ons van onschatbare waarde. Nagy, een Hongaars-Amerikaanse psychiater, tevens de grondlegger van het contextuele gedachtengoed, schreef dit boek samen met Krasner, eveneens contextueel therapeut.
Als psychiater werkte hij vooral met gezinnen. Hij wilde onder meer het belang van de context van de cliënt benadrukken: om zinvol en succesvol te kunnen werken met een cliënt, moet je mensen uit zijn omgeving (gezin, familie, vriendengroep, buurtgemeenschap…) betrekken.

Zo ontstond het contextuele gedachtengoed: Problemen die cliënten ervaren, moeten gekaderd en aangepakt worden vanuit de relationele wereld van de cliënt. De essentie is de relatie. Begrippen als loyaliteit (bv. tussen ouders en kind), balans van geven en nemen (bv. tussen partners, tussen vrienden…) en onrecht (bv. onrecht doorgeven of het ombuigen naar iets positiefs) staan hier dan ook centraal.

Elke mens heeft individuele behoeftes (bv. nood aan rust, nood aan erkenning, nood aan conversatie, nood aan avontuur…). In elke relatie (familie, partner, vriendschap, werkrelatie…) is het belangrijk om rekening te houden met je eigen behoeften EN met die van de ander. Het is een kwestie van geven en ontvangen. Als dit min of meer in evenwicht is, dan heb je een goede balans en vergroot je de betrouwbaarheid van die relatie.

Zit er een goede balans tussen jou en je partner?

Kan jij geven? Kan jij ontvangen?

Heb jij voldoende oog voor jouw behoeftes EN die van je partner?

Heeft jouw partner voldoende aandacht voor jouw behoeftes?

Hoe zit het met de balans tussen jou en je beste vriend(in)? Of je naaste collega? Of je buur?

Kris Gelaude

Uit Voor wie woorden zoekt

Kris Gelaude is een Vlaamse schrijfster van poëtische teksten en wenskaarten. Haar inspirerende, troostende en soms spirituele teksten, zijn zeer toegankelijk. Haar boek Voor wie woorden zoekt (2011) bevat teksten voor verschillende gelegenheden.

Met wie deel jij mooie herinneringen?

Met wie wil jij verhalen kunnen maken?

Met wie zie jij je een toekomst delen?

Elaine N. Aron

Uit Hoog sensitieve personen. Hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt (2013)

Elaine Aron is een Amerikaanse psychotherapeut en expert op vlak van hoogsensitiviteit. Deze ervaringsdeskundige schreef er enkele boeken over.  Ze geeft geregeld een lezing voor een ruim publiek, maar blijft het moeilijk hebben met grote groepen die haar overprikkelen.

Hoog sensitieve mensen zijn extra gevoelig voor prikkels, voor alles wat ze met hun zintuigen opnemen. Vaak hebben ze moeite met grote groepen en drukte (bv. in een pretpark, op een drukke speelplaats…), met intense of irriterende prikkels (bv. felle en drukke verlichting, lawaai, kriebelende etiketten in kledij…) en zijn ze snel (emotioneel) overweldigd.

Vaak voelen ze stemming, spanning en sfeer intuïtief goed aan, hebben ze een groot inlevingsvermogen en zijn ze creatief. Om hun innerlijke batterij terug op te laden, zonderen ze zich gemakkelijk af. Ze houden van rust en harmonie. Dit betekent niet dat hoog sensitieve mensen niet sociaal kunnen zijn. Maar ze verkiezen een klein gezelschap boven een grote drukke bende.

Hoogsensitiviteit is geen ziekte of stoornis, het is een eigenschap. Je kan er niet van ‘genezen’, maar wel leren om er beter mee om te gaan. En dat begint bij zelfkennis: Wat heb ik nodig om me niet te laten overprikkelen? Wat vermijd ik beter? En dit proberen te combineren met het aangaan van kleine uitdagingen: Wat kan ik doen om bepaalde situaties niet compleet te vermijden, maar wel zó aan te passen dat het haalbaar wordt voor me?

Bijvoorbeeld:

• Vermijd je de supermarkt en laat je de boodschappen aan huis leveren? Of ga je wel zelf naar de winkel, maar op een rustig moment?
• Vermijd je het volgen van studiedagen en lezingen? Of ga je toch en zoek je een zitplaats aan de zijkant van de zaal waar je meer ruimte hebt?
• Neem je op je werk geen pauze omdat je de refter te druk vindt? Of ga je tijdens de pauze even naar buiten om wat frisse lucht op te snuiven?

Raak jij soms overprikkeld of overweldigd?

Hoe probeer jij overprikkeling te vermijden of aan te pakken?

Rika Ponet

uit Alleen met jou, De terugkeer van de romantische liefde (2018)

Rika Ponet is seksuologe, relatiebemiddelaar en runt een relatiebureau. Ze schreef al enkele boeken en je ziet haar soms verschijnen in de media als relatie-expert.

In de liefde, in relaties in het algemeen, gaat het inderdaad om geven en nemen. Of beter, het gaat om geven en ontvangen. Maar als we van deze balans een boekhoudkundige balans willen maken, die compleet en ten allen tijde in evenwicht moet zijn, dan zullen we – bij gelijk welke partner – stuiten op teleurstelling.

Uiteraard is het wenselijk dat je met je (eventuele, toekomstige) partner gemeenschappelijke interesses hebt, eenzelfde levensvisie kan delen, of op bepaalde vlakken net aanvullend bent. Een geschikte partner is echter niet de optelsom van al je wensen (en eisen?) op je cheklist. Elkaar graag zien, of elkaar respecteren, impliceert dat je elkaars mindere kanten kan aanvaarden. Tijdens mijn therapieopleiding hoorde ik ooit iemand zeggen “Het is water bij de wijn doen, langs beide kanten. Maar het moet voor beiden nog wijn zijn.”

Op zoek naar een partner? Heb jij een ‘wensenlijstje’ op gesteld?

Kan je dit lijstje voldoende relativeren, denk je?

Zit je in een relatie? Wanneer doe jij water bij de wijn? Wanneer merk je dat je partner water bij de wijn doet?

Kunnen jullie het aanvullende zien in elkaars tegenstrijdigheden?

Zorgt dit voor irritatie of nemen jullie de verschillen met wat humor op?

Kan je het verschil gewoon laten zijn?

Luc Swinnen

Uit Burn out, boordevol tips om (opnieuw) plezier te beleven aan je werk (2012)

Dr. Luc Swinnen is een Vlaamse arts en bedrijfsconsulent, met een internationale expertise op vlak van stress en burn-out.

Niks mis met goed willen doen voor een ander en bereid zijn hard te werken. Dit geeft voldoening van je werk, en zin aan je leven. De valkuil loert echter om het hoekje. Als je telkens de behoeftes of de wensen van een ander prioritair stelt aan die van jezelf, dan loopt je innerlijke of mentale energiereservoir stilletjes aan leeg.  Wanneer je gedurende lange tijd aan de grenzen van je flexibiliteit zit, of meer nog, wanneer je deze grenzen gedurende een lange periode chronisch blijft of laat overschrijden, dan loop je op termijn het risico van uitgeblust te geraken.

Laat ik het concreter maken…
Dat een werkgever (of leidinggevende of ploegbaas..) je vraagt om enkele overuren te doen wanneer je tegen een deadline aanzit, of een extra inspanning van je vraagt op een bedrijfsevent, dan doet hij een beroep op je flexibiliteit. En de ene keer zie je zo’n extra effort misschien al beter zitten dan een andere keer… Dit soort inspanningen, als alleenstaande situaties, geven geen aanleiding tot een burn-out. Het kan je wel acute stress geven. Maar eenmaal de job geklaard is, valt de stress weg, kan je recupereren en functioneer je weer in een normaal regime.
Echter, wanneer van jou te lang, te vaak, te veel, te moeilijke of lastige opdrachten worden gevraagd, dan blijf je chronisch onder spanning staan, recupereer je onvoldoende en loopt jouw energiereservoir leeg.

Wanneer laat jij over je grenzen gaan? Of wanneer ga je zelf over je grenzen?

Hoe voel je dat? Hoe merk je dat?

Wat doe jij om voldoende te recupereren? Hoe zorg jij voor evenwicht?